De huidige technologie in de huidige sciencefiction

door Peter Motte

• 1 Hyperfysica
  • Fysica is nog altijd een belangrijke inspiratiebron voor sf. De moderne fysica, met kwantummechanica, de snaartheorie, de inflatietheorie van het heelal, de bijna metafysische theorieën van het ultieme kleine, en de verwikkelingen tussen het kleinste en het grootste, oefenen grote invloed uit. Ze bieden sf nieuwe manieren om reizen in tijd en ruimte en zelfs tussen universa aannemelijk maken. De krachtiger deeltjesversneller in het CERN vestigden nog meer de aandacht op de mogelijke problemen.
    Voorbeelden:
    • J. C. Somoza, "De tijdschim", met kwantummechanica en snaartheorie wordt het mogelijk om vanuit het heden naar het verleden te kijken, maar dat veroorzaakt psychologische problemen en zet processen in gang die niet te stoppen zijn.
    • John C. Vermeulen, "Ring van eeuwigheid", experimenten in het CERN verstoren de ruimte-tijd-structuur, waardoor mensen uit verschillende universa ongecontroleerd in elkaars wereld belanden. Geslaagde karaktertekeningen.
  
  
• 2 Nanotechnologie
  • Nanotechnologie is een verzamelnaam voor diverse technieken om op hele kleine schaal te kunnen inwerken. Het is een hulptechnologie van de werktuigbouwkunde. Het maakt betere instrumenten, machines en materialen mogelijk. Dus: kleinere computers, betere medicijnen, betere materialen... Op nano-schaal verdwijnen de grenzen tussen enkele traditioneel gescheiden technologieën zoals biotechnologie en ICT. Het maakt verregaande mens-machine-interfaces mogelijk, zodat bijvoorbeeld onze hersenen extra geheugen kunnen krijgen met behulp van computertechnologie.
    Voorbeeld:
    • Enki Bilal, "De slaap van het monster" en latere delen, nanotechnologie combineert ict, medische wetenschap, (computer-)virussen en genetische manipulatie. Een krankzinnige kunstenaar reïncarneert zichzelf op verschillende manieren en experimenteert zonder respect voor het menselijke individu met andermans persoonlijkheid.
  
  
• 3 Post-apocalyptische thema's
  • Door de grote schaal waarop (post-)apocalyptische verhalen zich kunnen afspelen, en onder invloed van de apocalyps in het christelijke erfgoed, speelden dergelijke thema's altijd een belangrijke rol in sciencefiction. Na de Val van de Muur van Berlijn kwam de (post-)apocalyptische thematiek terug met de uitputting van de grondstoffen, de opwarming van de aarde, het terrorisme en geo-politieke destabilisatie.
    Voorbeelden:
    • Frank Schätzing, "De zwerm": milieuvervuiling, ecologische problemen, informatietheorieën, SETI-projecten... de personages ontdekken een millennia-oud wezen op onze planeet met een intelligentie die we niet eens zouden herkennen, en dat het niet langer verdraagt dat de mens roofbouw pleegt op de aarde.
    • Kim Stanley Robinson "De nieuwe ijstijd": door de opwarming van de aarde is de Warme Golfstroom verdwenen, zodat Europa in een nieuwe ijstijd belandt.
  
  
• 4 Post-moderne geschiedenisbenadering
  • Het post-modernisme had vanzelfsprekend ook invloed in sf. Het idee "the centre cannot hold" en dat er een einde was aan de "grote verhalen" leidde tot een versplintering van het zelfbeeld, en tot parallelle werelden.
    Voorbeelden:
    • Andreas, "Arq", brengt alles samen: sf, fantasy, horror, experimenten met radioactiviteit op mensen, met genetische manipulatie, met historische artefacten, parallelle werelden, versplinterde persoonlijkheden, werelden in werelden, zelfs werelden binnen in mensen. Het uit elkaar spatten van eenheidsscheppende principes heeft de complexiteit van de verbanden tussen de elementen alleen maar doen toenemen. Een groots opgezet 18-delig grafisch experiment.
    • Stephen Fry, "Geschiedenis maken": historicus krijgt de kans het verleden te veranderen. Over de geschiedenis daarvan merkt hij op dat niets van wat hij schrijft ooit is gebeurd, maar dat het tegelijk volstrekt waar is. Klassiek sf-thema vernieuwd door post-moderne aanpak.
  
  
• 5 Information overload en psychologische impact van ICT
  • Meer informatica en communicatie verandert de manier waarop we naar de wereld kijken, maar ook de manier waarop we naar onszelf kijken. Wie de inhoud van die media bepaalt, heeft de macht om onze kijk op de dingen te bepalen, maar daardoor ook de kijk op onszelf. Dat levert een post-modern kantje op: onzekerheid over de realiteit van het wereldbeeld, en van ons zelfbeeld..
    Voorbeeld:
    • Christopher Priest, "The Extremes", Teresa Simons gaat werken bij een politie-organisatie die een extreme vorm van virtuele realiteit heeft geschapen, om misdadigers beter te kunnen opsporen. Ze verliest zichzelf in die zo goed als echte werelden, en kent het verschil niet meer tussen realiteit en fictie, tussen zichzelf en de anderen.
    • Neal Stephenson, "Cryptonomicon": van het begin van de informatica als onderdeel van de oorlogsinspanning tijdens WOII, tot het tijdperk waarin die technologie deel is van de economische oorlog tussen grote multinationals.